Coraz większym zainteresowaniem wśród rodziców cieszą się wolne szkoły. To szkoły, w których zazwyczaj nie ma ocen, a dzieci uczą się nie tylko tradycyjnych przedmiotów, ale też tego, czego w zwykłej szkole się nie nauczą.
Wolne szkoły są antysystemowe. To znaczy: przeważnie nie ma w nich wystawiania ocen, dziecko może też wybrać, na co chce położyć nacisk w nauce i co go interesuje. To alternatywa dla tradycyjnej szkoły, w której przecież dzieci są porównywane między sobą poprzez system oceniania. Wolne szkoły mają zapobiegać rozwijaniu się niskiego poczucia własnej wartości u tych, którzy nie radzą sobie z danym przedmiotem i dostają z niego gorsze oceny. To porównywanie często jest utrwalane przez samych rodziców, którzy nieraz zamiast zachęcać dziecko do nauki, to porównują je z innymi dziećmi, mówiąc: „A Kasia dostała piątkę”. Tak, być może dostała, ale być może Kasia lubi matematykę, a Twoje dziecko woli przyrodę.
Rodzice, którzy krytykują system nauczania w tradycyjnej szkole, mogą więc wybrać wolną szkołę, w której nie ma ocen, a dziecko może rozwijać się na tym polu, które je najbardziej interesuje.
Niestety, jest jeden haczyk. Nawet w wolnej szkole na koniec semestru lub etapu nauki dziecko musi przyjść do zwykłej szkoły i zdać ten sam sprawdzian czy egzamin, który zdają dzieci w tradycyjnej szkole. Jeżeli jednak będzie czuło się zachęcone do nauki przez podejście nauczycieli w wolnej szkole, nie będzie dla niego problemem nauczenie się do takiego egzaminu.
Oczywiście, jest kilka rodzajów wolnych szkół. Jakie to szkoły? Podamy kilka przykładów.
Szkoła waldorfska
Ojcem pedagogiki waldorfskiej jest Rudolf Steiner. Pierwsza taka szkoła powstała dzięki Steinerowi w 1919 roku przy fabryce papierosów Waldorf-Astoria w Stuttgarcie, stąd jej nazwa.
Czym charakteryzuje się szkoła waldorfska?
- brak ocen
- brak podręczników
- nauka na zasadzie cykli/epok
Szkoła demokratyczna
Szkoła, w której władzę dzierżą dzieci. To one ustalają własne zasady i tych zasad muszą się trzymać. Jest to o tyle interesujące, że dzieci czują się odpowiedzialne za swoją społeczność.
Czym charakteryzuje się szkoła waldorfska?
- brak programu nauczania
- „władza dzieci”
- obowiązek obecności (w niektórych szkołach dzieci mogą same zdecydować, w jakich godzinach przyjdą do szkoły. Np. szkoła jest czynna od 7.00 do 17.00, obowiązkiem dziecka jest pobyt w niej przez minimum 5 godzin
- zróżnicowanie wiekowe (brak klas)
- zajęcia praktyczne
Przedszkola Montessori
Wolne nauczanie może odbywać się już na etapie przedszkolnym. Rośnie popularność przedszkoli Montessori.
Czym charakteryzuje się przedszkole Montessori?
- dowolna organizacja pracy i czasu (to dziecko decyduje, czym się chce zajmować)
- brak przymusu (nie ma przymusu, żeby jeść czy spać o określonych porach)
- samodzielność (dzieci uczą się samodzielności w prostych czynnościach, takich jak np. nakrywanie do stołu)
- propagowanie miłości do zwierząt (często zdarza się, że w przedszkolu Montessori jest pies czy inne zwierzę)
Zobacz też: Przedszkola Montessori. Na czym polega metoda Montessori?
Wolne szkoły. Co ma znaczenie?
W wolnych szkołach nie mają zatem znaczenia oceny, nie ma systemowości, co nie oznacza, że dzieci się nie uczą systematyczności. Wolne szkoły dają też możliwość nauczenia się tego, czego w zwykłej szkole dziecko się nie nauczy. W tradycyjnej szkole dziecko dowie się, co to są mitochondria i na czym polega fotosynteza, ale nie dowie się, jakie właściwości zdrowotne mają poszczególne rośliny. Tymczasem właśnie miłość do zwierząt i natury są rozwijane w wolnych szkołach (zobacz też: Dendroterapia. Co to takiego i dlaczego warto przytulać się do drzew?). To tu dzieci mogą nauczyć się przedsiębiorczości czy poznać tajniki psychologii.
Wolne szkoły to niestety wciąż szkoły prywatne, a miesięczne czesne w nich może sięgać nawet tysiąca złotych.
